پرسش :

ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره زخرف چیست؟


پاسخ :
نام: تنها نام این سوره «زُخرُف» است. که به معنای زینت و زیور است و سبب نامگذاری آن آیه 35 این سوره است که از زینت ها و جلوه های مادی و فریبنده دنیا سخن می گوید.

شمارگان: دارای 89 آیه و 833 کلمه و 3400 حرف است.

نزول: سوره زُخرُف در مکه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرود آمد، و این سوره شصت و دومین سوره ای است که بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل شده و بعد از سوره شوری و قبل از سوره دخان در أواخر اقامت پیامبر صلی الله علیه و آله در مکه فرود آمده است. اما در چینش کنونی قرآن، چهل و سومین سوره بشمار می آید.

فضایل: در مورد فضیلت تلاوت این سوره از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله حکایت شده که: «هر کس سوره زُخرف را قرائت کند، از کسانی است که روز قیامت به این خطاب، مخاطب می شود:
ای بندگان من! امروز نه ترسی بر شماست و نه غمی و...(1)».

تذکر: این آثار سوره ها برای کسانی است که مفاهیم و خطاب های سوره زخرف را بخوانند و در آن تدبّر کنند و سپس بر طبق آن عمل کنند و در این صورت است که آنان واقعاً مخاطب این نداها و این سوره هستند.

ویژگی: از سوره های «حم» دار است.

اهداف: هدف های اساسی سوره زُخرف عبارتند از:
1. اثبات توحید.
2. اشاره ای به معاد.
3. بیان اهمیت قرآن و نبوت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله.

مطالب: مهمترین مطالبی که در سوره زخرف مطرح شده عبارتند از:
الف) عقاید:
1. بیان دلایل توحید. (آیات 10-12)
2. مبارزه با شرک و قراردادن ملائکه به عنوان دختران خدا. (آیات 16 و 19)
3. بیان مسأله معاد و پاداش مؤمنان و سرنوشت شوم کافران. (آیات 38-41)
4. تأکید بر اهمیت قرآن و حفظ آن. (آیات 2-4 و 43)
5. اشاراتی به رسالت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله.
 
ب) اخلاق:
اندرزها و پندهای کلی.
 
ج) داستان ها:
1. بیان سرگذشت ابراهیم علیه السلام. (آیات 26-28)
2. بیان سرگذشت موسی علیه السلام. (آیات 46-56)
3. اشاره ای به سرگذشت عیسی علیه السلام و بشر بودن او. (آیات 57-65)
 
د) مطالب فرعی:
1. سرزنش تقلید کورکورانه از پدران. (آیات 22-24)
2. بیان برخورد نامطلوب جاهلان با قرآن. (آیه 31)
3. مبارزه با خرافاتی همچون تنفر از دختران. (آیه 17)
4. تهدید مجرمان. (آیات 74-76)
5. در هم کوبیدن ارزشهای باطل که بر جامعه بی ایمان حاکم بود و بیان ارزشهای والای انسانی و اسلامی.
6. گزارش تقسیم ارزاق. (آیه 32)
7. قرآن را عربی قرار داد تا تفکّر کنید. (آیه 3)
8. زمین همچون بستری آرام است. (آیه 10)
9. هشدار در مورد شیطان. (آیات 36 و 62)

پی‌نوشت‌:
(1) مجمع البیان، آغاز سوره زخرف.

منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.